امشب با بخش دیگه ای از بحث بررسی گویش زیبای تودشکی در خدمت عزیزان هستم ٬ امیدوارم لذت ببرین 
از گويش تودشكي هيچ جا صحبتي نشده يا صفحه اي ننوشته موجود نيست، تا اخيرا كه جناب آقاي دكتر ستوده واژه هاي گويش ناييني (تودشكي) را تنظيم و چاپ كردند.
مانند اغلب زبان ها اصل در صرف افعال در اين گويش نيز مصدراست. سازمان هاي مصدري در اين زبان مشخص نيست و مطالعه اي صورت نگرفته است .
مصادر در زبان ناييني معين و معلوم ، و اغلب پي رو مقررات زبان مادر – يعني فارسي – مي باشند . افعال ، شش صيغه دارند : اول شخص ، دوم شخص ، سوم شخص مفرد و اول شخص و دوم شخص و سوم شخص جمع .
ضماير نيز بر سه قسم ميباشند : ضماير فاعلي ، ضماير مفعولي و ضماير ملكي . همانگونه كه در فارسي اصيل ، در زبان محلي يعني گويش تودشكي نيز دو نوع مصدر وجود دارد :
مصدر بسيط ،مانند « وات » و « خارت » و « دا» ؛ و مصدر تركيبي آميخته ،مانند «وَ موند» و«تو خارت» .
در زبان فارسي ،علامت فعل امر، حرف «ب» است، مانند : ببر، برو، بگو .
و گاهي هم حذف مي شود، مانند : « رو» و «گو»، و در گويش محلي، علامت امر، همزه است كه به گونه مفتوح و مكسور و مضموم تلفظ مي شود ، مانند :
اوواج "ovaj" : بگو
اَءران "aaran": بباف
اِاءمر"eemar": بشكن
اكثر و اغلب ،مضموم است ؛ مانند : اوواج ( بگو) ،اُوشو"ousho" (برو)، اُاراش "orash" (بفروش) ، و گاهي مكسور ؛ مانند اِاءمر يعني بشكن .
و گاهي هم امر محلي بدون همزه گفته مي شود ، مانند «هنيگ»"hanig" ؛ يعني بنشين.
و امر در گويش ناييني (تودشكي) دو نوع است :
امر مثبت ؛ مانند « ايكِر»"eiker" ؛ يعني انجام بده .
و امر منفي ،به جاي نهي است ، مانند « نكر»"naker" ؛ يعني نكن .
حروفي كه بر سر فعل در مي آيند ،و در معاني ، تغييرات به وجود مي آورند:
اَاء ، اِاء ، اُاء : براي امر
اُاءراش ( بفروش )
اَاءران (بباف )
اِاءمر ( بشكن )
بُ: آيا ميشود
وات"wat" ( گفتن ) ، بُ وات؟ "bo wat?" ( ميشود گفت؟ )
جارت "jart" ( جويدن ) ، بُ جارت؟ "bo jart?" ( ميشود جويد؟ )
پِ : الزام و اجبار
پِ وا گيرفت "pe vagireft" ( بايد پس گرفت ) ، پِ وا شُي "pe vashoy" ( بايد برگشت )
شَ : براي پرسيدن و كسب اطلاع كردن
شَ خا؟ "sha kha?" ( مي تواند بخورد ؟) ، شَ بُي ؟ "sha boy?" ( مي شود باشد ؟)
شِ وات؟ "sha wat?" ( مي تواند بگويد ؟)
ه َ : البته و تاكيد
هَدِه "ha de!" ( البته بده ) ، هََتَه ""ha ta! ( البته ميدهد ) ، هَشوُنت "hash vont!" ( يقيناً خواباندش ) ،
بِر هَكِر"!ber haker" ( در را پيش كن ) ، بِر هَبِند "!ber habend"( در را ببند )
چند فعل امر بدون همزه
وِگير"!vegir " = بردار ¤ پِشده "peshde!" = به او پس بده ¤ وَيوز""vayoz! = پيدا كن ،
پِبِر"pe ber!" = پس ببر ¤ هَنيگ "hanig!" = بنشين ¤ پِواج "pe vaj!" = اعتراف كن ،
هَدِه "!hade " = بده ¤ وِيُس "veyos!" = صبر كن ¤ هَنِه "hane!" = بگذار ،
وَشئَل "vashal!" = رهايش كن ¤ يور"yor!" = بيا ¤ پِوَگِرت ""pevagert! = برگرد ،
هَنَنيگ "hananig!" = ننشين ¤ بِر هَكِر"ber haker!" = در را پيش كن ،
هَنانيگِم"hananigem!" = نمي نشينيم ¤ بِرهَبِند"ber habend!" = دررا ببند ،
هَناتَه "hanata!" = البته نمي دهد ¤ هَگير"hanagir!" = بگير ،
وَنالَه "vanala!" = البته نمي گذارد ¤ هَووس "havous!" = بخواب ،
بِر هَنَكِر "ber hanaker!" = در را پيش نكن ¤ هَشوُن "hashvon!" = بخوابانش ،
بِرهَنَبِند "ber hanabend!" = در را نبند ¤ وِرُس "verso!" = برخيز ،
شوواتََه "shou wata!" = گفته ¤ وَرَس "waras!" = بپرس ¤ نواتَه "nawata!" = نگفته ،
كي شوات"ki showat!" = كي گفت؟
چند نمونه فعل امر منفي يا نهي
نابُوات "nabowat!" = نمي شود گفت ¤ پِشناتَه "peshnata!" = پس نمي دهد ¤
واجُش ناوا "vajosh nava!" = صدا زدن ندارد ¤ پِش نَده "pesh nade!" = به او پس نده ¤
واجُش كَه "vajosh ke!" = صدايش زد ¤ پِنابيرَه "pe nabira!" = پس نمي برد ¤
پِنابُخا "pe nabokha!" = پس نمي شود خورد ¤ پِنَبِر"pe naber! " = پس نبر ¤
پِناشي خا "penashikha!" = نمي توانم دوباره بخورم ¤
پِناواجه "penawaja!" = پس نمي گويد ¤ پِنَواج "!pe nawaj" = پس نگو ¤
پِناشي وات "penashiwat!" = نمي توانم پس بگويم ¤
وِرناتُسَّه "wernatossa!" = برنمي خيزد ¤ وَش نالَه "wash nala!" = رهايش نمي كند ¤
كي شَخا "ki shakha!" = چه كسي مي تواند بخورد ¤
وِرناگيره "wer nagira!" = بر نمي دارد ¤ هَناگيره"ha nagira!" = حتما نمي گيرد ¤
اوخوري"oukhori!" = خوردني – من مي خورم - تو ميخوري¤
وَنايوزَه"wanayoza!" = پيدا نمي كند ¤ هَنانيگه"hananiga!" = نمي نيشيند ¤
نَخارتَه "nakharta!" = نخورده ¤ هَنَده "hanade!" = البته نده ¤
اوواخا"ouwakha!" = بايد خورد ¤ شِمخا"shemkha!" = مي توانيم بخوريم ¤
ساتَه "sata!" = ساخته شده ¤ خارتَه "kharta!" = خورده شده ¤
پِيُمِي "peyomey!" = برگشتم ¤
تودارتَ يا نَتدارتَ؟ "towadart! – natdart!" = داشتي يا نداشتي ؟ ¤
نتوايُمِي "natvamey!" = نبايد بيايي ¤
كي زُنَه – كي نازُنَه "ki zona?- ki nazona?" = چه كسي ميداند - چه كسي نمي داند ¤
توجي اوجار"toji ojar!" = تو هم بجو ¤ بُه جارت؟ bo jart?"" = مي شود جويد ؟ ¤
او وا سات "!ou vasat" = بايد ساخت ¤ جارتَه نا بو"jarta nabo!"= جويده نمي شود ¤
مي نازُني "mi nazoni!" = من نمي دانم ¤ مي ميجا "mi mija!" = مكيدمش ¤
پِ واسات" pe wasat!" = دوباره بايد ساخت ¤ نا بُه بَ "nabo ba!" = نمي شود برد ¤
مي بَه "meba!" = بردم ¤ شي بَه "shiba!" = برد ¤ هَنَه" hane!" = مي گذارد ¤
هَ نا بُو ووفت "ha nabo wooft!" = نميشود خوابيد ¤
نَشواهَنَه "nashwa hana!" = نمي خواهد بگذارد ¤
ناشِن هوفت "nashen hoft!" = نمي توانند بخوابند ¤
پشيارت"peshyart!" =پس آورد ¤ اي بيت"!e bit" = باشيد ¤
هَناوانا "Havana!" = نبايد گذاشت ¤ هَش وا دا "hash wada!" = بايد بدهد ¤
هِرچيت وِگيرِفتَ ياشنَه "herchit wegireft yashne!" = هر چيز برداشتي سر جايش بگذار¤
ساوِنشَه "sawensha!" = ساييده ميشود ¤ تُش ناپي يا "tosh napia!" = تورا نمي خواست¤
بِرتا كنِه "ber taken!" = در را باز كن ¤ مودايَه "modaya!" = به او داده ام ¤
تاك نا ني"tak nani!" = باز نمي كنم¤ نَشوادا"nashwada!" = نبايد به او داد ¤
تاك نا نن"tak nanen!" = باز نمي كنند ¤ شو دا يَه "shodaya!" = به او داده است ¤
بِرُش هَ كَه"berosh haka!" = در را پيش كرد ¤ پِ نا واجي"pe nawaji!" = فاش نمي كنم ¤
بِرُش هَبَس "berpsh habas!" = در را بست ¤
بِرش تاكنانِن "berosh taknanen!" = درش را باز نمي كنند ¤
كوتاب هِمنِه "kotab hemne!" = كتاب را ببند ¤ نَ يور"nayor" = نيا ¤
دِرِمي نا يَه "dereminaya!" = بارگذاشتيم ( غذا پختن ) ¤ نَيَه "naya!" = نيايد ¤
ايپيچ "ipich!" = بپز ¤ تُشوا"tosh wa!" = تورا مي خواهد ¤
تُش پيا "tosh piya!" = تو را ميخواست ¤ اِنگار"eengar!" = حرف بزن ¤
بُيِن "boyen!" = بودند ¤كوتاب وَكِر"koutab waker!" = كتاب را باز كن
امیدوارم این بحث در مورد گویش تودشکی رو دوستان پسندیده باشن ٬ ما رو در ادامه راه با نظرات سازنده خودتون یاری کنید. 

نه میشه باورت کنم نه میشه از تو رد بشم
نه میشه خوب من بشی نه میشه با تو بد بشم
نه دل دارم که بشکنی نه جون دارم فدات کنم
نه پای موندن منی نه می تونم رهات کنم
نه می تونه تو خلوتش دلم صدا کنه تو رو
نه می تونم بگم بمون نه می تونم بگم برو
کجا برم که عطر تو نپیچه توی لحظه هام
قصه مو از کجا بگم که پا نگیری تو صدام
چه جوری از تو بگذرم تویی که معنی منی
تویی که از منی اگر تیشه به ریشه می زنی
نه ساده ای نه خط خطی نه دشمنی نه همنفس
نه با تو جای موندنه نه مونده راه پیش و پس
نمیشه با تو باشم و اسیر دست غم نشم
فقط می خوام با خواستنت تا هستم از تو کم نشم
موفق باشید
التماس دعا
م.عموحیدری
مطالب مرتبط :
**بررسي ويژگي هاي گويش تودشكي (3)**
**بررسي ويژگي هاي گويش تودشكي (2)**
**بررسي ويژگي هاي گويش تودشكي بخش اول**